Η καταγωγή του, είναι από τα νησιά της Σάμου και της Κάσου. Στην Ελλάδα ήρθε το 1963 στο μεγαλύτερο κύμα επιστροφής των Ελλήνων της Αιγύπτου.
Η μουσική που γράφει, έντονα αναφέρεται σ' αυτούς τους τόπους καταγωγής του και κυρίως στον αέρα ενός ολόκληρου κόσμου ελληνικού που περιπλανιόταν σε τόπους άλλοτε ιερούς, άλλοτε κοσμοπολίτικους της κοντινής Ανατολής αλλά και σε βιώματα αυστηρά προσωπικά.
Σταθερός και επίμονος στις συνεργασίες του με στιχουργούς, ερμηνευτές, μουσικούς. Δίνεται ιδιαίτερο βάρος στα λόγια των τραγουδιών. Συνεργάζεται σχεδόν αποκλειστικά τα τελευταία χρόνια με τον Θοδωρή Γκόνη και τον Μιχάλη Γκανά, που οι στίχοι τους προέρχονται από μία μεγάλη ποιητική παράδοση ελληνική.
Το συγκρότημα με το οποίο ηχογραφεί και εμφανίζεται ζωντανά, αποτελούν εξαίρετοι σολίστ ανατολικών οργάνων και δυτικών που συνηχούν στην ατμόσφαιρα αυτής της μουσικής και την καθορίζουν.
Στη δισκογραφία εμφανίστηκε το 1978 με την «ΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΦΤΙΑΣ» έναν δίσκο που τάραξε τα νερά της δισκογραφίας. Τους στίχους στην «Εκδίκηση της γυφτιάς» έγραψε ο Μανώλης Ρασούλης και τραγούδησε ο Νίκος Παπάζογλου, ο Δημήτρης Κοντογιάννης και η Σοφία Διαμαντή. Η ίδια συνεργασία επαναλαμβάνεται το 1979 στον επόμενο δίσκο με τίτλο «ΤΑ ΔΗΘΕΝ».
Μετά από τέσσερα χρόνια περίπου κυκλοφορεί το «ΠΡΩΤΟ ΒΡΑΔΥ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ» σε στίχους του ίδιου του συνθέτη, του Μιχάλη Γκανά και Μανώλη Ρασούλη. Εδώ ο Νίκος Ξυδάκης για πρώτη φορά εμφανίζεται και σαν ερμηνευτής των τραγουδιών του, ενώ στο δίσκο συμμετέχουν επίσης η Γλυκερία και ο Μανώλης Λιδάκης.
Το 1985 κυκλοφορεί η «ΜΑΝΙΑ» με τη μουσική που έγραψε ο Νίκος Ξυδάκης για την ταινία του Γιώργου Πανουσόπουλου και δύο τραγούδια ερμηνεύουν η Ελευθερία Αρβανιτάκη και ο ίδιος ο συνθέτης.
Το 1987 έρχεται το «ΚΟΝΤΑ ΣΤΗ ΔΟΞΑ ΜΙΑ ΣΤΙΓΜΗ» σε στίχους Μανώλη Ρασούλη, Τάσου Σαμαρτζή, Εμμανουήλ Ζάχου και Θοδωρή Γκόνη. Στον ίδιο δίσκο μελοποίησε και το «Ερωτικό» του ποιητή Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, που ερμηνεύει η Ελευθερία Αρβανιτάκη. Την ίδια περίοδο γράφει τη μουσική για την «Ηλέκτρα» του Ευριπίδη, που ανεβάζει το Θεσσαλικό Θέατρο.
Το Μάρτιο του 1989 κυκλοφορεί το «ΚΑΪΡΟ - ΝΑΥΠΛΙΟ - ΧΑΡΤΟΥΜ». Οι στίχοι είναι του Θοδωρή Γκόνη και ερμηνευτής όλων των τραγουδιών είναι ο ίδιος ο συνθέτης.
Το 1990 ο Νίκος Ξυδάκης μελοποιεί ποιήματα του Διονυσίου Σολωμού που κυκλοφορούν σε ένα δίσκο τίτλο «ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟΝ ΓΕΩΡΓΙΟ ΔΕ ΡΩΣΣΗ».
Το 1991 κυκλοφορεί η «ΤΕΝΕΔΟΣ». Οι στίχοι όλων των τραγουδιών υπογράφονται από τον Θοδωρή Γκόνη. Μαζί με τον συνθέτη τραγουδά η Δώρα Μασκλαβάνου και η Ελευθερία Αρβανιτάκη.
Τον Ιανουάριο του 1993 εμφανίζεται στο ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ στα πλαίσια των εκδηλώσεων που οργανώνει το Μουσικό Αναλόγιο των Φίλων της Μουσικής για το Ελληνικό Τραγούδι.
Το Μάρτιο του 1993, κυκλοφορεί σε δίσκο η μουσική και τα τραγούδια - σε στίχους Θοδωρή Γκόνη - του θεατρικού έργου «ΒΕΝΕΤΣΙΑΝΑ», που ανέβασε το 1991 το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Πάτρας.
Το Σεπτέμβριο του 1994 συνεργάστηκε με τα Μουσικά Σύνολα της Ε.Ρ.Τ. σε μια συναυλία αφιερωμένη στην Ίμβρο. Τον Δεκέμβριο του 1994 κυκλοφορεί το «ΜΕΛΙ ΤΩΝ ΓΚΡΕΜΩΝ». Στο δίσκο αυτό συμμετέχουν εκτός από τον ίδιο, η Ελευθερία Αρβανιτάκη, η Μελίνα Κανά και η Δώρα Μασκλαβάνου.
Τον Ιανουάριο του 1996 κυκλοφορεί το «ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ». Ένας δίσκος όπου γίνονται μουσικές συναντήσεις απρόσμενες. Για πρώτη φορά μαζί με το δίσκο, υπάρχει ένα βιβλίο με λογοτεχνικά κείμενα.
Τον Νοέμβριο του 1996 κυκλοφορεί η «ΒΟΥΗ ΤΟΥ ΜΥΘΟΥ». Ο δίσκος αυτός είναι από το μουσικό έργο που έγραψε για την ομώνυμη παράσταση του χοροθεάτρου «Ροές» και βασίστηκε σε ένα ελληνικό λαϊκό παραμύθι.
Τον Οκτώβριο του 1997 κυκλοφορεί το «ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΤΑΙΝΑΡΟΝ» σε στίχους Θοδωρή Γκόνη, δίσκος στον οποίο συμμετέχουν με δύο τραγούδια, η Ελευθερία Αρβανιτάκη και η Δώρα Μασκλαβάνου. Στο δίσκο αυτό ο Νίκος Ξυδάκης μας συστήνει ένα μυθολογικό σύμπαν μέσα από τραγούδια που γράφτηκαν στην περίοδο 1993-1997.
Τον Μάρτιο του 1999 κυκλοφορεί «ΤΟ ΑΜΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΜΟΥ» που περιλαμβάνει μελοποιημένα ποιήματα του Γεωργίου Βιζυηνού και δύο συνθέσεις σε ποίηση Θοδωρή Γκόνη. Επίσης ο δίσκος περιέχει τη μουσική από την «Απολογία» του Γεωργίου Τερτσέτη, όπου ακούγεται η φωνή του σκηνοθέτη Βασίλη Παπαβασιλείου να αποδίδει αποσπάσματα από το κείμενο του έργου.
Τον Οκτώβριο του 1999 κυκλοφορεί το άλμπουμ που σηματοδοτεί τη συνεργασία του Νίκου Ξυδάκη με τον Σωκράτη Μάλαμα και τίτλο «Νίκος Ξυδάκης – Σωκράτης Μάλαμας». Ο Σωκράτης Μάλαμας ερμηνεύει τραγούδια που ο Νίκος Ξυδάκης έγραψε σε στίχους Μιχάλη Γκανά και Θοδωρή Γκόνη. Υπάρχει επίσης μελοποιημένο ένα ποίημα του Σαρλ Μπωντλέρ.
Τον Νοέμβριο του 1999 δίνει δύο παραστάσεις στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών μαζί με την Ελευθερία Αρβανιτάκη με τίτλο «Στην αρχή των τραγουδιών».
Τον Ιούλιο του 2000 εμφανίζεται πάλι με την Ελευθερία Αρβανιτάκη στο Ηρώδειο παρουσιάζοντας την μουσική παράσταση «Συνέβη στην Αθήνα» ενώ τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου η παράσταση «Στην αρχή των τραγουδιών» παρουσιάζεται στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης.
Τον Δεκέμβριο του 2000 κυκλοφορεί η κασετίνα «ΘΕΑΤΡΙΚΑ» που περιλαμβάνει έξι CD με έργα του Νίκου Ξυδάκη για το θέατρο. Τα έργα είναι: Ηλέκτρα, Βενετσιάνα, Το αμάρτημα της μητρός μου/ Απολογία, Η βουή του μύθου, Εκάβη, Το μελτεμάκι/ Το φιντανάκι/ Ο Λεπρέντης. Στις αρχές του ίδιου μήνα προηγήθηκε η βράβευση του Νίκου Ξυδάκη από το θεατρόφιλο κοινό μέσω των Θεατρικών Βραβείων του Αθηνοράματος, για τη μουσική της θεατρικής παράστασης της «Εκάβης» με την οποία κέρδισε το πρώτο βραβείο.
Ο Νίκος Ξυδάκης δίνει ζωντανές μουσικές παραστάσεις σε όλη την Ελλάδα και έχει πραγματοποιήσει συναυλίες σε χώρες του εξωτερικού όπως η Γερμανία, η Αίγυπτος, η Αυστραλία και η Βουλγαρία.
Το χειμώνα του 2003 ο Νίκος Ξυδάκης, συνοδεία πολύ σημαντικών ερμηνευτών και δημιουργών της ελληνικής μουσικής σκηνής, όπως το Νίκο Πορτοκάλογλου, τον Παντελή Θαλασσινό, την Ελευθερία Αρβανιτάκη, τη Μελίνα Κανά και άλλους, πραγματοποιεί ζωντανές εμφανίσεις στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο, οι οποίες καταγράφονται σε τριπλό cd με τίτλο "ΝΙΚΟΣ ΞΥΔΑΚΗΣ – ΓΥΑΛΙΝΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ 2003".Το 2004 κυκλοφορεί σε cd με τίτλο «Ενότητες τρεις» η συνεργασία του Νίκου Ξυδάκη με τον Βασίλη Ρακόπουλο που περιέχει ηχογραφημένα αποσπάσματα από τις κοινές live εμφανίσεις τους. Το ΔΕΥΤΕΡΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ κυκλοφορεί το 2005 και περιλαμβάνει είκοσι ένα μουσικά ακούσματα με τη συμβολή πολλών σπουδαίων δημιουργών και καλλιτεχνών. Ο δίσκος περιέχει οργανικές συνθέσεις, απαγγελίες ποιημάτων, τραγούδια και διασκευές.
Η τελευταία δουλειά του Νίκου Ξυδάκη με την φωνή της Ελευθερίας Αρβανιτάκη και τίτλο ΓΡΗΓΟΡΑ Η ΩΡΑ ΠΕΡΑΣΕ, θεωρήθηκε ένας από τους καλύτερους ελληνικούς δίσκους των τελευταίων ετών. Πρόκειται για τραγούδια σε ποίηση της Σαπφούς, σε απόδοση Οδυσσέα Ελύτη, Διονύση Καψάλη και Κώστα Καρυωτάκη. Την ενορχήστρωση έκανε ο Βασίλης Κετεντζόγλου και την ορχήστρα διευθύνει ο Νίκος Πλατύραχος. Η κυκλοφορία του δίσκου συνοδεύτηκε από μία σειρά κοινών ζωντανών εμφανίσεων με την Ελευθερία Αρβανιτάκη στη μουσική σκηνή Gazarte που γνώρισαν τεράστια επιτυχία.
Την άνοιξη και το χειμώνα του 2008 ο Νίκος Ξυδάκης συνεργάστηκε με το συγκρότημα Encardia και το κουαρτέτο Οίστρον στις μουσικές σκηνές Gazarte και Μετρό, συνεργασία που απέσπασε διθυραμβικές κριτικές.
Ο Νίκος Ξυδάκης δίνει ζωντανές μουσικές παραστάσεις σε όλη την Ελλάδα και έχει πραγματοποιήσει συναυλίες σε χώρες του εξωτερικού όπως η Γερμανία, η Αίγυπτος, η Αυστραλία και η Βουλγαρία
Μουσικές Κινηματογράφου :
«ΜΑΝΙΑ» σε σκηνοθεσία Γιώργου Πανουσόπουλου
«ΟΝΕΙΡΟ ΙΙ» σε σκηνοθεσία Φρέντυ Βιανέλλη
«ΣΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΚΟΙΜΑΤΑΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ» σε σκηνοθεσία Νίκου Αναγνωστόπουλου
Μουσικές Θεάτρου :
Ευριπίδη «ΗΛΕΚΤΡΑ» Θεσσαλικό Θέατρο 1988. Σκηνοθεσία: Κώστας Τσιάνος :
Δημήτρη Σιμιτζή «Ο ΦΙΑΚΑΣ» Δημοτικό Θέατρο Άργους 1991. Σκηνοθεσία: Θοδωρής Γκόνης :
Γεωργίου Βιζυηνού «ΠΟΙΟΣ ΗΤΟΝ Ο ΦΟΝΕΥΣ ΤΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ ΜΟΥ» Δημοτικό Θέατρο Άργους 1991. Σκηνοθεσία: Θοδωρής Γκόνης
Άγνωστου Βενετού συγγραφέα του 15ου αιώνα «ΒΕΝΕΤΣΙΑΝΑ» ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας 1991. Σκηνοθεσία: Μάγια Λυμπεροπούλου
Μισέλ Γκερέν «ΚΥΩΝ» Θίασος Σφίγγα 1993. Σκηνοθεσία: Βασίλης Παπαβασιλείου
Μιχαήλ Χουρμούζη «Ο ΛΕΠΡΕΝΤΗΣ» ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Σερρών 1994. Σκηνοθεσία: Θοδωρής Γκόνης
Γεωργίου Βιζυηνού «ΤΟ ΑΜΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΜΟΥ» Κρατικό Θέατρο Β. Ελλάδος 1996. Σκηνοθεσία: Θοδωρής Γκόνης
Παντελή Χορν «ΤΟ ΦΙΝΤΑΝΑΚΙ» Κρατικό Θέατρο Β. Ελλάδος 1996. Σκηνοθεσία: Θοδωρής Γκόνης
Σοφίας Σπυράτου «Η ΒΟΥΗ ΤΟΥ ΜΥΘΟΥ» Χοροθέατρο Ροές 1996. Χορογραφία - σκηνοθεσία: Σοφία Σπυράτου
Γεωργίου Τερτσέτη «ΑΠΟΛΟΓΙΑ» Κρατικό Θέατρο Β. Ελλάδος 1998. Σκηνοθεσία: Θοδωρής Γκόνης
Δημήτρη Παπαχρήστου «ΝΗΡΕΑΣ ΒΑΡΑΣ» ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κομοτηνής 1998. Σκηνοθεσία: Θοδωρής Γκόνης
Ευριπίδη «ΕΚΑΒΗ» Θέατρο ΣΤΟΑ 1999. Σκηνοθεσία: Θανάσης Παπαγεωργίου
Παντελή Χορν «ΤΟ ΜΕΛΤΕΜΑΚΙ» ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Αγρινίου και Β. Αιγαίου 2000. Σκηνοθεσία: Θοδωρής Γκόνης
Πηγές: lyra.gr
